www.stoma09.fora.pl

Gość

CHOROBY GENETYCZNE

Aberracje autosomów:
a.) Liczbowe (zespół Downa, translokacje Robertsonowska, zespół Patau’a, zespół Edwarda)
b.) Strukturalne (Zespół "cri du chat” kociego krzyku)

Aberracje chromosomów płci:
a.) zespół Turnera
b.) zespół Klinefertera
c.) Mężczyźni o kariotypie: 47,XYY
d.) Kobiety o kariotypie: 47,XXX

Choroby jednogenowe:
a.) dziedziczone autosomalnie dominujący (Hipercholesterolemia rodzinna, wielotorbielowatość nerek, Syndaktylia, Polidaktylia)
b.) dziedziczone autosomalnie recesywnie (Mukowiscydoza, fenyloketonuria, albinizm, alkaptonuria)

Choroby sprzężone z chromosomem X:
a.) dziedziczone dominujący (Krzywica hipofosfatemiczna)
b.) dziedziczone recesywnie (Hemofilia A i B, Dystrofie mięśniowe Duchenne'a i Beckera, daltonizm)

Kariotypy i objawy:

ZESPÓŁ DOWNA
• Trisomia 21
• Cechy sugerujące zespół Downa: torbiel pęcherzykowa okolicy szyjnej, obrzęk, wady serca, zwężenie lub zrośnięcie dwunastnicy – wykrywane w badaniu prenatalnym lub USG
• Fenotyp – upośledzenie umysłowe, zmarszczka nakątna, mongoloidalne ustawienie szpar powiekowych, dysplastyczne uszy, wystający duży język, małpia bruzda, płaska potylica
• Kariotyp – 47,XY,+21
• Kariotyp zespołu translokacyjnego – 46,XX,der(14;21)(q10;q10),+21
 46,XX,der(21;21)(q10;q10),+21
TRANSLOKACJA ROBERTSONOWSKA
• Fuzja centryczna (tylko chromosomy akrocentryczne)
• 45,XY,der(14;21)(q10;q10)

ZESPÓŁ PATAU’A
• Trisomia 13
• Większość płodów ulega poronieniu (tylko 10% przeżywa pierwszy rok, 50% umiera po pierwszym miesiącu życia)
• Fenotyp – nisko położone małe oczy, rozczepienie wargi i podniebienia, dysplastyczne uszy, zmarszczka nakątna, polidaktylia, upośledzenie umysłowe, wady narządów wewnętrznych, pochyłe czoło, wady OUN, wady wrodzone twarzoczaszki
• Kariotyp – 46,XX,+13

ZESPÓŁ EDWARDSA
• Trisomia 18
• Przewaga płci żeńskiej
• Wysoka umieralność w okresie niemowlęcym, połowa poronień
• Fenotyp – retrognatia, cofnięta żuchwa do tyłu, wydatna potylica, zniekształcone, nisko osadzone uszy, stopy o łukowo wygiętych podeszwach, składanie palców dłoni, syndaktylia, krótki mostek, wnętrostwo, jądra w jamie brzusznej, znaczne opóźnienie rozwoju, wady narządów wewnętrznych, stopa końsko-szpotawa
• Kariotyp – 47,XX,+18

ZESPÓŁ CRI DU CHAT
• Częściowa monosomia 5
• 75% chorych umiera w pierwszych miesiącach życia, przeważają dziewczynki
• 10-15% to potomstwo nosicieli zrównoważonych
• Fenotyp – płacz przypomina miauczenie kota – nieprawidłowa budowa krtani, małogłowie, nisko osadzone uszy, małożuchwie, hiperteloryzm, opóźnienie umysłowe
• Kariotyp – 46,XX,del(5)(p14)
 46,XY,del(5)(p15)

ZESPÓŁ TURNERA
• Monosomia chromosomu X
• 99% poronień, fenotyp żeński
• Cechy u noworodków: nadmiar skóry w okolicy karku, obecność obwodowych obrzęków limfatycznych stóp i dłoni
• Fenotyp – płetwiasta szyja, niski wzrost (przy zachowaniu proporcji ciała), szeroka klatka piersiowa i gruczoły sutkowe, nisko schodząca linia włosów na karku, koślawość łokci, niedorozwój cech płciowych wtórnych, bezpłodność, pasma łącznotkankowe w jajnikach, wcześnie rozwijająca się osteoporoza, brak upośledzenia umysłowego
• Kariotypy – 45,X
• Aberracje strukturalne:
• -46,X,del(X)(q13)
• -46,X,i(X)(q10)
• -46,X,idic(X)(p11)
• -46,X,r(X)(p22;q28)

ZESPÓŁ KLINEFERTERA
• Dodatkowy chromosom X
• Fenotyp męski
• Fenotyp – wysoki wzrost, małe jądra – atrofia, rozwój piersi – ginekomastia, bezpłodność, brak upośledzenia (czasem lekkie obniżenie IQ), słaby rozwój drugorzędnych cech płciowych
• Kariotyp – 46,XXY

MĘŻCZYŹNI O KARIOTYPIE 47,XYY
• Fenotyp męski, wysoki wzrost i prawidłowa budowa ciała, płodni, brak objawów somatycznych

KOBIETY O FENOTYPIE 47,XXX
• Fenotyp żeński, czasami wtórny brak miesiączki i przedwczesna menopauza, 75%płodnych, łatwiej zapadają na choroby psychiczne

WIELOTORBIELOWATOŚĆ NEREK (AD)
• Mutacje genu policytyny (PKD1)
• Obraz torbieli w nerkach, wątrobie, trzustce i śledzionie
• Pierwsze objawy w 3-4 dekadzie życia
• Guzy nerek, krwiomocz, krwinkomaz, kolka nerkowa z powodu niedrożności moczowodu zatkanego skrzepem krwi, infekcje – poważne powikłania choroby

HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA (AD)
• Mutacje genu receptora LDL
• Znaczny wzrost poziomu cholesterolu we krwi, cholesterol odkłada się w różnych częściach w organizmie (ścięgnach, mózgu, płucach, wątrobie, śledzionie, nerkach), podwyższenie poziomu LDL od urodzenia, zmiany ksantomatyczne głównie ścięgien Achillesa, prostowników dłoni i stóp, łokci, kolan, przedwczesna miażdżyca tętnic (aorty, t. płucnej, t. wieńcowej.), rąbek starczy dookoła rogówki
• Występuje w I dekadzie życia u homozygot, w II u heterozygot

POLIDAKTYLIA (AD)
• Penetracja 65%
• Cecha dziedziczona jako cecha izolowana
• p.przedosiowa i zaosiowa
• dodatkowy palec

SYNDAKTYLIA (AD)
• Zrośnięcie paców

MUKOWISCYDOZA (AR)
• Mutacje genu CFTR kodującego kanały chlorkowe (ramię p chromosomu 7)
• Zaburzenia funkcjonowania gruczołów wydzielania zewn., zaleganie gęstego śluzu w obrębie ukł oddechowego i pokarmowego oraz wysoki poziom chlorków w pocie
• Gęsty lepki śluz zatyka oskrzela i jest podłożem dla rozwoju bakterii, suchy uciążliwy kaszel, niekiedy duszność, zapalenia oskrzeli i płuc, przewlekłe zapalenie zatok bocznych nosa z polipami
• Gęsty lepki śluz zatyka przewody trzustkowe i enzymy trawiące, występują obfite, nieuformowane, cuchnące stolce tłuszczowate – od wczesnego dzieciństwa, powiększenie objętości brzucha, wypadanie odbytnicy,

FENYLOKETONURIA
• Brak zamiany fenyloalaniny na tyrozyne (a powstaje kwas fenylopirogronowy)
• Uporczywe wymioty, pobudliwość nerwowa, mysi zapach pieluch, potu, jasna karnacja skóry, jasne włosy, niebieskie oczy, opóźnienie rozwoju psychoruchowego, umysłowego, napady drgawkowe, zaburzenia chodu

ALBINIZM (bielactwo)
• Brak zamiany tyrozyny na dihydroksyfenyloalanine (która produkuje melanine)
• Jasna karnacja skóry, białe włosy, czerwone przebarwione tęczówki, światłowstręt, niedowidzenie, nadwrażliwość na słońce

ALKAPTONURIA (choroba niebieskich pieluch)
• Brak oksydazy kw. Homogentyzynowego
• Odkładanie polimerów kwasu komogentyzynowego w chrząstkach, ciemnienie moczu na powietrzu, ciemnobrązowe, przebarwienie tęczówek, chrząstek nosa, ścięgien, więzadeł, chrząstek międzykręgowych, zesztywnienie kręgosłupa i stawów kończyn, osteoporoza, przeżycie normalne

• KRZYWICA WITAMINO D OPORNA RODZINNA
mutacja w genie PHEX
• Karłowatość kości długich, bóle i zniekształcenia kości, niski wzrost, hiposfatemia na czczo i hiperfosfaturia

HEMOFILIA (czynnik VIII/IX)
• Postać łagodna – aktywność czynnika 50% - nie ma objawów, 25-50% - skłonność do krwawień po dużych zabiegach i poważnych wypadkach, 5-25% - krwawienie po małych zabiegach i niewielkich skaleczeniach
• Postać umiarkowana – 1-5% - ciężkie krwawienia po małych zabiegach, niekiedy samoistne wylewy
• Postać ciężka – poniżej 1% - samoistne wylewy do stawów i mięśni

DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUSCHENNE’A
• Mutacja w genie dystrofiny
• Osłabienie mięśni proksymalnych, kończyn, przykurcze stawów, skolioza, chód kaczkowaty, upośledzenie umysłowe, kardiomiopatia, objaw gnoma – rzekomy przerost mięśni łydek, objaw GAWERSA – wspinanie się po sobie
• Szybki postęp niedowładów – około 2 dekady życia, od ok. 12 r.ż. osłabienie mięśni gardła i oddechowych, śmierć ok. 18r.ż.z powodu niewydolności oddechowej, niewydolności krążenia, zapalenia płuc, lub zachłyśnięcia
• Tylko chłopcy - dziewczynki bezobjawowo!!!
• 2 postacie kliniczne : typ Duchenne’a (ostry przebieg) , typ Beckera (łagodny przebieg)

DALTONIZM
• Achromatyzm lub monochromatyzm – całkowita ślepota na barwy, tritronomalia - nie widzą barwy niebieskiej, dichromatyzm – brak barwy czerwonej lub zielonej, protonomalia – brak czerwonej, denteranomalia – brak zielonej